Συμβαίνουν στον κόσμο μας

Η μεγαλύτερη πανσέληνος της χρονιάς
 
Η πανσέληνος της 5ης προς 6η Μαΐου θα είναι η μεγαλύτερη και λαμπρότερη για το 2012

Το μεγαλύτερο φεγγάρι του 2012 θα λάμψει στον ουρανό τη νύχτα της 5ης προς 6η Μαΐου. Η πανσέληνος του ερχόμενου Σαββατοκύριακου θα είναι πιο μεγάλη και πιο λαμπρή από τις άλλες επειδή ο δορυφόρος μας θα βρεθεί πολύ κοντά στη Γη, στη «στενότερη» επαφή μεταξύ των δυο σωμάτων για αυτή τη χρονιά.

Η πανσέληνος του περιγείου

Εξ αιτίας της ελλειπτικής τροχιάς που ακολουθεί καθώς περιφέρεται γύρω από τη Γη, η Σελήνη άλλοτε βρίσκεται πιο κοντά και άλλοτε απομακρύνεται από τον πλανήτη μας. Αυτό σημαίνει ότι, ανάλογα με τη θέση της, άλλοτε φαίνεται μεγαλύτερη και άλλοτε μικρότερη στον γήινο παρατηρητή.

Το σημείο στο οποίο ο δορυφόρος μας πλησιάζει περισσότερο τη Γη ονομάζεται περίγειο και εκείνο στο οποίο βρίσκεται στη μεγαλύτερη απόσταση από αυτήν λέγεται απόγειο. Καθώς η Σελήνη ολοκληρώνει μια περιφορά γύρω από τον πλανήτη μας σε περίπου 27,3 ημέρες, κάθε μήνα έχουμε ένα «περίγειο» και ένα «απόγειό» της.

Η πανσέληνος? η οποία σημαίνει την «ευθυγράμμιση» της Σελήνης με τον Ηλιο ? δεν συμπίπτει απαραίτητα με το περίγειο του δορυφόρου μας. Όταν όμως σημειώνεται κοντά στο σημείο αυτό, οι αστρονόμοι την αποκαλούν «πανσέληνο του περιγείου» . Μια τέτοια πανσέληνο θα δούμε αυτό το Σαββατοκύριακο.

Το μεγάλο μαγιάτικο φεγγάρι

Η εφετινή μαγιάτικη πανσέληνος θα είναι η μεγαλύτερη από τις πανσελήνους αυτής της χρονιάς επειδή θα σημειωθεί πιο κοντά στο περίγειο ? και άρα πιο κοντά στη Γη ? από όλες τις άλλες. Συγκεκριμένα, τα ξημερώματα της Κυριακής (στις 3:35 ώρα Γκρίνουιτς ή 6:35 ώρα Ελλάδας) το «γεμάτο» φεγγάρι θα βρεθεί σε απόσταση μόλις 356.955 χλμ από εμάς, σχεδόν μια μόλις μοίρα μακριά από το περίγειο. Αυτό σημαίνει ότι θα φαίνεται κατά περίπου 14% πιο μεγάλο και κατά 40% πιο φωτεινό από ό,τι συνήθως.

Αν και θα φαντάζει εντυπωσιακό στον ουρανό όλη τη νύχτα, δεν θα είναι το μεγαλύτερο που έχετε δει. Η πανσέληνος της 19ης Μαρτίου του 2011 ήταν ακόμη πιο λαμπρή και πιο μεγάλη, αφού η Σελήνη μάς είχε πλησιάσει στα 356.575 χλμ.

Για να δείτε πάντως την προσεχή πανσέληνο ακόμη μεγαλύτερη, κοιτάξτε τον ουρανό την ώρα της ανατολής ή της δύσης της. Η περίφημη «οφθαλμαπάτη της Σελήνης» κάνει το φεγγάρι ? και όλα τα ουράνια σώματα ? να φαίνονται μεγαλύτερα όταν βρίσκονται χαμηλά στον ορίζοντα. Το φαινόμενο εντείνεται ακόμη περισσότερο αν τύχει να «συλλάβετε» την αντανάκλασή τους δίπλα ή ανάμεσα από κτίρια ή δέντρα.

Προσεχή μικρά και μεγάλα φεγγάρια

Για τις προσεχείς ουράνιες παρατηρήσεις σας σάς πληροφορούμε ότι στις 19 Μαΐου η Σελήνη θα φαίνεται κατά πολύ μικρότερη, αφού θα βρεθεί στο απόγειό της για αυτόν τον μήνα, σε απόσταση 406.448 χλμ από εμάς.

Στις 10 Αυγούστου του 2014 η πανσέληνος θα σημειωθεί ακόμη πιο κοντά μας, στα 356.896 χλμ, ενώ στις 25 Νοεμβρίου του 2034 θα σπάσει το «φράγμα» των 356.500 χλμ για πρώτη φορά τον 21ο αιώνα πλησιάζοντας τον πλανήτη μας στα 356.446 χλμ. Το λαμπρότερο γεμάτο φεγγάρι του αιώνα θα εμφανιστεί στις 6 Δεκεμβρίου του 2052, όταν θα βρεθεί σε απόσταση 356.421 χλμ από τη Γη.

Ένας δάσκαλος, στο Πειραματικό Δημοτικό του Πανεπιστημίου Αθηνών συστήνει το σχολείο της ψηφιακής εποχής

Οι όροι «εποπτικά μέσα» και «χρήση των νέων τεχνολογιών» είναι μάλλον από τους πιο ταλαιπωρημένους στην σχολική εκπαιδευτική διαδικασία. Έως πριν όχι και τόσο πολλά χρόνια, συνήθως μεταφράζονταν σε έναν προτζέκτορα ο οποίος έμενε κλειστός ή χρησιμοποιούνταν ως...έπιπλο της τάξης. «Πέρα από την έλλειψη διάθεσης πολλών εκπαιδευτικών, έχει σημασία να ειπωθεί πως τα συγκεκριμένα μηχανήματα δεν προσέφεραν και ιδιαίτερες εφαρμογές με πρακτική αξία Αυτό εδώ και λίγα χρόνια έχει πάψει να ισχύει» λέει ο κ. Κώστας Πανούσης δάσκαλος στο εξαθέσιο Πειραματικό Σχολείο του Πανεπιστημίου Αθηνών στην οδό Σκουφά ή http://www.daskalosk.gr/ όπως είναι γνωστός σε μαθητές και φίλους μέσω Διαδικτύου. 

 
Ο κ. Πανούσης έχει μετατρέψει εδώ και λίγα χρόνια την τάξη που διδάσκει (φέτος στην Ε' δημοτικού) σε? ψηφιακή, χρησιμοποιώντας την διαδικτυακή πλατφόρμα της moodle.orgη οποία προσφέρει μια σειρά εφαρμογών για τον εκπαιδευτικό που θέλει να εντάξει την τεχνολογία στην εκπαιδευτική διαδικασία. «Ολόκληρα βιβλία έχουν μετατραπεί σε e-book και εφαρμογές για το i-pad. Υπάρχουν βίντεο σε δικό μας κανάλι στο YouTube, ενώ οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας οι μαθητές έχουν την δυνατότητα να επιστρέψουν (από τον υπολογιστή τους) στην ψηφιακή τάξη και να μελετήσουν» λέει ο κ. Πανούσης που περιγράφει την ψηφιακή τάξη σαν «διαφανή και πορώδη».
 
10 Δεκεμβρίου: Ολική έκλειψη της σελήνης
 


Κάτω από το Πέπλο της Γήινης Σκιάς

Αθήνα 9.12.2011

Του ΔΙΟΝΥΣΗ Π. ΣΙΜΟΠΟΥΛΟΥ*
Λίγο μετά τις 5 το απόγευμα του Σαββάτου (10 ?εκεμβρίου) θα δούμε τη Σελήνη να ανατέλει «ματωμένη»!

Πρόκειται για την ολική έκλειψη της Σελήνης που θα αρχίσει αρκετά νωρίτερα (1:33 μ.μ. ώρα Ελλάδος) όταν ο φυσικός μας δορυφόρος θα βρίσκεται ακόμη κάτω από τον ορίζοντά μας.

Αν και θα έχουμε χάσει την ολική φάση του φαινομένου θα μπορέσουμε εντούτοις να δούμε εύκολα με την ανατολή της την Σελήνη καλυμένη με το πέπλο της γήινης παρασκιάς που θα χρωματίζει την επιφάνειά της με το χαρακτηριστικό κεραμιδί χρώμα της μερικής φάσης της έκλειψης. Το όλο φαινόμενο θα διαρκέσει μέχρι τις 7:30 μ.μ. και θα είναι ορατό, καιρού επιτρέποντος, απ? όλη τη χώρα.

Αν και όχι τόσο θεαματική όσο μία ολική Ηλιακή Έκλειψη εν τούτοις το θέαμα μιας ολικής έκλειψης της Σελήνης είναι κι αυτό ένα από τα υπέροχα θεάματα που προσφέρει ο ουρανός. Γιατί στη διάρκεια που η Σελήνη βρίσκεται πλήρως στη σκιά της Γης η αντανάκλαση του Ηλιακού φωτός πάνω στον πλανήτη μας φτάνει στη Σελήνη και την «χρωματίζει» με μια παράξενη κεραμιδί απόχρωση που κάνει τον δορυφόρο μας να φαίνεται σαν «ματωμένος».

Στη διάρκεια μιας έκλειψης έχουμε τρεις συνολικά πρωταγωνιστές: τον Ήλιο, τη Σελήνη και τη Γη. Για να συμβεί όμως μία έκλειψη χρειάζεται τα τρία αυτά σώματα να βρίσκονται σε ευθεία γραμμή. Έτσι, παρ? όλο που η Σελήνη περιφέρεται γύρω από τη Γη μία σχεδόν φορά το μήνα, δεν έχουμε εκλείψεις κάθε μήνα.

Για να κατανοήσουμε γιατί συμβαίνει κάτι τέτοιο ας υποθέσουμε ότι μία ευθεία γραμμή περνάει από το κέντρο του Ήλιου και της Γης και εκτείνεται στην άλλη της πλευρά. Αν η Σελήνη στη διαδρομή της γύρω από τη Γη περνούσε ακριβώς πάνω στη γραμμή θα είχαμε εκλείψεις κάθε μήνα και ηλιακές και σεληνιακές. Η Σελήνη όμως δεν ταξιδεύει με αυτό τον τρόπο, αλλά αντίθετα, στην περιφορά της γύρω από την Γη, περνάει είτε πιο πάνω, είτε πιο κάτω από την υποθετική αυτή γραμμή. Όταν τα τρία αυτά σώματα δε βρίσκονται στην ίδια ευθεία, οι σκιές και της Γης και της Σελήνης χάνονται στο διάστημα και δε γίνονται εκλείψεις.

Στις σεληνιακές εκλείψεις διακρίνει κανείς εύκολα το σχήμα της σκιάς της Γης πάνω στη Σελήνη γεγονός που φανέρωσε στους αρχαίους έλληνες φιλοσόφους το σφαιρικό σχήμα του πλανήτη μας.

Ας σημειώσουμε επίσης ότι μια έκλειψη Σελήνης συμβαίνει μόνο κατά τη διάρκεια της Πανσελήνου και μόνον όταν η Σελήνη τύχει να περάσει μέσα από τη σκιά που ρίχνει η Γη στο διάστημα, αφού οι Σεληνιακές εκλείψεις συμβαίνουν όταν ο δορυφόρος μας, στην τροχιά του γύρω από την Γη, μπαίνει στην περιοχή της γήινης σκιάς. Για να διασχίσει τη σκοτεινή αυτή περιοχή χρειάζεται δύο σχεδόν ώρες, αφού διανύσει 10.000 περίπου χιλιόμετρα.

Αντίθετα στις Ηλιακές εκλείψεις η Σελήνη καλύπτει τον φωτεινό δίσκο του Ήλιου ρίχνοντας την σκιά της πάνω σε έναν μικρό διάδρομο της Γης μας. Ο μεγαλύτερος αριθμός σεληνιακών και ηλιακών εκλείψεων που μπορεί να παρατηρηθούν στη διάρκεια ενός χρόνου είναι 7 (όπως έγινε το 1935 με 5 ηλιακές και 2 σεληνιακές και το 1982 με 4 ηλιακές και 3 σεληνιακές) και ο μικρότερος 2, οπότε και οι δύο θα είναι οπωσδήποτε ηλιακές όπως έγινε το 1984. Και παρ? όλο που συνήθως οι σεληνιακές εκλείψεις ακολουθούν ή προηγούνται κατά 15 περίπου ημέρες τις ηλιακές εκλείψεις, εν τούτοις οι ηλιακές εκλείψεις είναι πολύ πιο συχνές από τις σεληνιακές.

Ο μεγαλύτερος αριθμός σεληνιακών εκλείψεων στη διάρκεια ενός ημερολογιακού έτους δεν υπερβαίνει τις τρεις (όπως έγινε το 1917 και το 1982). Αντίθετα ο μέγιστος αριθμός των ηλιακών εκλείψεων μπορεί να φτάσει τους πέντε όπως έγινε το 1934.

Ο υπολογισμός των λεπτομερειών μιας έκλειψης γίνεται σήμερα με μεγάλη ακρίβεια αν και η βασική τους πρόβλεψη δεν είναι κάτι το πρόσφατο και ανάγεται στην αρχαιότητα όταν ανακαλύφτηκε για πρώτη φορά η περιοδικότητά τους που ονομάστηκε Σάρος. Η περίοδος αυτή των 6.585,321 ημερών, ή 18 ετών και 11 ημερών, βοηθάει εύκολα στην πρόβλεψη των σεληνιακών εκλείψεων όχι όμως και στην ακριβή πρόβλεψη των ηλιακών. Υπολογισμοί που έγιναν τον περασμένο αιώνα διαπίστωσαν ότι η μέση διάρκεια της περιοδικότητας μιας σειράς εκλείψεων διαρκεί 1.315 χρόνια.

* Ο Διονύσης Π. Σιμόπουλος είναι ?ιευθυντής του Ευγενιδείου Πλανηταρίου.

 
 
 
 
 

Joomla Templates by Joomla51.com